Ailə və uşaqlar ilə işləyərkən sosial işçilər peşəkar sosial iş prosesində istifadə edirlər. Sosial işçi ailə və ya uşaq ilə işləyərkən sayından asılı olmayaraq bütün sosial iş prosesindən keçir. Bir işin mərhələləri bunlardır: Bunlar 1) Tanış olmaq və cəlb etmə 2) Məlumatın toplanması və təhlili 3) Planlaşdırma və müqavilənin bağlanması 4) Müdaxilə və Monitorinq 5) Yekun qiymətləndirmə və İşin bitməsi
Cədvəl 1. Sosial iş prosesinin mərhələləri
Tanış olma və cəlb etmə mərhələsi Məlumatın toplama və təhlil Planlaşdırma və Müqavilənin Bağlanması Müdaxilə və Monitorinq Yekun Qiymətləndirmə və İşin bitməsi
Əlaqə qurmağa çalış; müraciətçinin problemini və narahatçılığını tapın və müəyyən edin; hansı xidmətə uyğun olduğunu təyin edin Məlumat topla və vəziyyəti və ya problemi öyrənin;
Nəyin dəyişməsinə, nəyinə dəyişə biləcəyinə və necə dəyişə biləcəyi haqqda qərar verin Məqsədləri formalaşdırın; mümkün strategiyaları dəyərləndirin; müdaxilə planı üzrə razılığa gəlin; kimin nəyi nə zamana qədər edəcəyini təyin edin. Planı yerinə yetirin; proqresi monitroinq edin; əgər plan arzu olunan nəticəni vermirsə o zaman ona yenidən baxın Üçumi nəticəni qiymətləndirin; əvvəlcədən qurulmuş əlaqəni sona çatdırın; təşkilata və ya orqana xidmətlərin təkmilləşdirilməsi haqqında məlumat verin
Əlaqə qurmağa çalış; müraciətçinin problemini və narahatçılığını tapın və müəyyən edin; hansı xidmətə uyğun olduğunu təyin edin Məlumat topla və vəziyyəti və ya problemi öyrənin;
Nəyin dəyişməsinə, nəyinə dəyişə biləcəyinə və necə dəyişə biləcəyi haqqda qərar verin Məqsədləri formalaşdırın; mümkün strategiyaları dəyərləndirin; müdaxilə planı üzrə razılığa gəlin; kimin nəyi nə zamana qədər edəcəyini təyin edin. Planı yerinə yetirin; proqresi monitroinq edin; əgər plan arzu olunan nəticəni vermirsə o zaman ona yenidən baxın Üçumi nəticəni qiymətləndirin; əvvəlcədən qurulmuş əlaqəni sona çatdırın; təşkilata və ya orqana xidmətlərin təkmilləşdirilməsi haqqında məlumat verin
Ailə və uşaqlar ilə işləyərkən sosial işçilər uşaq haqqında quruma daxil olan məlumatları 24 saat ərzində dəyərləndirməlidirlər.Onlar uşağın təhlükədə olub-olmaması haqqında məlumatı yoxlamaq üçün dərhal hadisə olan yerə getməlidirlər.Uşaq və ailə haqqında daxil olan bütün zənglərin qeydiyyatı aparılmalıdır. Məlumat yoxlanıldıqdan sonra sosial işçilər ailə ilə sosial iş prosesinə başlamalıdırlar. Onlar sosial işin butun mərhələlərindən keçməlidirlər.Beləki onlar ailə və uşaq haqqında məlumatı toplayıb və analiz etməlidirlər.Toplanan məlumata əsasən uşaq və ailə üçün fərdi müdaxilə planı hazılamalıdırlar.Bu planda uşağın və ailənin rifahını yaxşılaşdırmaq üçün xidmətlər öz əksini tapmalıdır.
Fərdu plan detalları ilə hazırlandıqdan sonra Uşaq Müdafiə İclası təşkil olunmalıdır. Sosial işçi hazırladığı planı və uşaq və ailə haqqında qənaitə gəldiyi nəticəni iclas üzvləri qarşısında sübut etməlidir. Uşağın təhlükədə olması sübut olunduqdan sonra iclasın qərarı ilə plan icra olunmağa başlayır.
Plan icra olunduğu müddət ərzində sosial işçilərin xidmətlərin səmərə verib-verməməsini yoxlamaq üçün mütəmadi monitorinqlər etməlidirlər.Əgər hər hansı bir əskiklik olarsa o saat müdaxiləni dəyişməli və səmərə verəcək müdaxilə ilə əvəz etməlidirlər.
Müdaxilə planl icra olunduqdan sonra sosial işçilər fəaliyyətləri son qiymətləndirməsini aparıb işi bağlamalıdırlar.
a. Uşaq və ya ailə ilə ilk tanışlıq və prosesə cəlb etmə
Bu mərhələdə ailə və ya uşaq baxmayaraq ki, bu ya qurum tərəfindən sosial işçiyə yönəldilib ya da özü gəlib sosial işçi ilə əlaqə qurmağa və sosial iş prosesinə qoşulmağa elə də həvəsli deyildir. Ilk təmasdan ailə və uşaq ilə yaxşı əlaqənin qurulması və müraciətçiyə müsbət təsirin bağışlanılması onun işə həvəsini artırar və bütün digər mərhələlərə öz təsirini göstərər.bu baxımdan bu tanışlıq və cəlt etmə mərhələsi çox vacibdir. Buna görə də sosial işçi müraciətçi ilə görüşməmişdən qabar ilkin hazırlıq işlərini aparmalıdır.Məsəl üçün sosial işçi ailə və uşaq ilə görüşmədən öncə vəziyyət haqqında məlumat toplamalıdır, görüş yerini və vaxtını elə seçməlidir ki, münasib və rahat olsun.Görüşdə kimlərin iştirak etməsini əvvəlcədən müəyyən etməlidirlər və müraciətçinin vəziyyətinə və ona təsir edəcək faktorlar haqqında məlumatlı olmalıdır.
b. Uşaq və ya ailə haqqında məlumatın toplanamsı və analizi
Bu mərhələ sosial işin 2-ci əsas mərhələsidir.Məlumatın toplanması və analizi mərhələsi sosial işin kömək prosesində çox böyük rol oynayır.Çünki bu mərhələ digər mərhələlrin uğrulu getməsi üçün çox vacibdir.Bu mərhələdə sosiala işçilərin əsas vəzifələri uşaq və onun ailəsi haqqında ətraflı məlumat toplamaqdan ibarətdir.Əgər bu mərhələdə sosial işçilər uşaq və onun ailəsi haqqında hər hansı bir məlumatı nəzərə almamış olsalar o zaman müdaxilə planı yalnış tutulmuş olacaq və kömək prosesi öz bəhrəsini verməyəcəkdir.Məhz bu mərhələdə sosial işçilər uşaq və onun ailəsi haqqında heç bir məlumatı və faktı gözdən qaçırmamalıdırlar.
Ailə haqqında məlumatlar, təhsili, sağlamlığı, yaşayış şəraiti, onun əhatə etdiyi mühit, yaşadığı icma və ərazi haqqında toplanmış məlumat qiymətləndirmə və analiz zamanı istifadə olunan məlumatlardır.Uşaq və ailələr ilə işləyən sosial işçi uşağın sağlamlığı, təhsili, ailəsi və inkişaf mərhələləri, onun rafahı və yaşadığı ərazi və icma haqqında məlumatların toplanmasında bir başa məsuliyyət daşıyır.
Uşaq haqqında məlumat mənbələri ilk növbədə uşağın özü, ailəsi, icması, məktəbi, tibb işçiləri və eyni zamanda uşağın həyatı ilə birbaşa əlaqəsi olan mütəxəssilərdir.Məlumatın toplanması prosesinin sonunda sosial işçilər topladıqları məlumat əsasında uşaq haqqında ətraflı hesabat hazırlayırlar.Aşak olunan məlumatlara əsasən sosial işçi uşaq, ailə və əsas mütəxəssislər ilə müzakirə apardıqdan sonra uşağın və ailənin rifahını yaxşılaşdırmaq üçün tələb olunan xidmətləri və müdaxilələri özündə əks etdirən Fərdi Qayğı Planı hazırlanır.Bu qərar Uşaq Müdafiə İclasında qəbul olunur.
Uşaq və ailə haqqında məlumat toplamaq üçün yuxarıda qeyd olunduğu kimi onun ailəsi, qonşuları, müəllimləri, səhiyyə işçiləri və uşağın özündən müsahibə aparılır.Bundan başqa uşaq və ailə haqqında məlumat toplamaq üçün eko-xəritə, genoqram, həyatında baş verən mühüm hadisələrin siyahısı, sağlamlıq haqqında arayışlar, digər mütəxəssislərin ailə və uşaq haqqında arayışları toplanılır.
Uşaq haqqında ətraflı məlumat toplamaq üçün sosial işçilər aşağıdakı sahələr haqqında məlumat toplamalıdırlar.
1. Ailə üzrləi haqqında ətraflı məlumat və ailənin quruluşu
1.1 Ailənin quruluşu
1.1 Ailənin quruluşu
Hətta ailədə yaşayan ailənin üzü olmayanlar haqqında da ətraflı məlumat toplamaq çox əhəmiyyətlidir.
Bu məlumatlar toplanmalıdır:
a. Tam adı əvvəlki adları da daxil olmaqla (məsələn doğularkən verilən adı, ailə həyatı qurmamışdan öncəki adı/soyadı, ləqəbi).
b. Doğulduğu yer və tarix;
c. Ailə vəziyyəti;
d. Ailədə olan insanlar; ata/ana; bacı/qardaş; nənə/baba; dostlar; qonaq və ya kirayə qalanlar.
e. Ailənin bütün üzvləri ailədə daimi olaraq qalırlar yoxsa bəziləri qısa müddətli qalırlar?
f. Ailənin yaşadığı evin tam ünvanı və mobil telefonları əgər varsa
g. Hal-hazırki ünvana köçməzdən əvvəl ailənin yaşadığı ünvan.
b. Doğulduğu yer və tarix;
c. Ailə vəziyyəti;
d. Ailədə olan insanlar; ata/ana; bacı/qardaş; nənə/baba; dostlar; qonaq və ya kirayə qalanlar.
e. Ailənin bütün üzvləri ailədə daimi olaraq qalırlar yoxsa bəziləri qısa müddətli qalırlar?
f. Ailənin yaşadığı evin tam ünvanı və mobil telefonları əgər varsa
g. Hal-hazırki ünvana köçməzdən əvvəl ailənin yaşadığı ünvan.
1.2 Ailədə yaşayan uşaq və ya uşaqlar
Sosial işçilər uşağın/uşaqların (18 yaşdan aşağı olan şəxslər) müəssisədə, ailədə və ya başqa qohumları ilə yaşamasından asılı olmayaraq uşaq və ya uşaqlar haqqında məlumat toplamalıdırlar və bu məlumatları toplamalıdırlar.
a. Uşaq/uşaqların tam adı;
b. Uşağın doğulduğu yer və tarix;
c. Uşağın inkişaf tarixçəsi, ana bətnində olduğu dövrdən tutmuş indiyə qədər olan vaxt;
d. Uşağın doğulduğu gündən bu günə qədər olan vaxt ərzində səhətti haqqında məlumat;
e. Uşağın sosial, idraki (koqnitiv), emosional və fiziki inkişafı haqqında məlumat;
f. Uşağın məktəbdə dəvamiyyəti və nəaliyyətləri;
g. Uşaq yazıb oxumaq qabiliyyəti;
h. Uşağın hər hansı bir fiziki problemləri və ya əlilliyi varmı; məsələn fiziki əlilliyi və ya əqli geriliyi, görmə və ya eşitmə əlilliyi, emosional və ya davranış problemləri və ya geriliyi;
i. Uşağın ailədə olan digər uşaqlar ilə, valideynləri və ya digər ailə üzvləri ilə olan münasibətləri;
j. Uşağın ailənin dostları və ya qohumlar ilə güclü əlqəsi varmı;
k. Uşağın dostları kimləridi?
l. Uşaq ev işləri görürmü və ya hər hansı bir işdə ailəyə dəstək verirmi? Əgər işləyirsə gün ərzində neçə saat işləyir və hansı işləri görür?
m. Uşaq qanunla zidiyyətdə olubmu? Nə üçün və uşaq üçün nəticəsi necə olmuşdir?
n. Uşaq haqqında kiminsə hər hansı bir narahatçılığı varmı?
o. Uşağın qayğısına daha çox kimlər qalır?
p. Uşaq hər hansı bir müəssisədə yaşayıbmı? Əgər elədirsə o zaman nə nəqəd müddətə, nə səbəbdən və hansı tipli müəssisədə olmuşdur?
q. Valideynlərin uşağa görə hansı arzuları və planları var?
b. Uşağın doğulduğu yer və tarix;
c. Uşağın inkişaf tarixçəsi, ana bətnində olduğu dövrdən tutmuş indiyə qədər olan vaxt;
d. Uşağın doğulduğu gündən bu günə qədər olan vaxt ərzində səhətti haqqında məlumat;
e. Uşağın sosial, idraki (koqnitiv), emosional və fiziki inkişafı haqqında məlumat;
f. Uşağın məktəbdə dəvamiyyəti və nəaliyyətləri;
g. Uşaq yazıb oxumaq qabiliyyəti;
h. Uşağın hər hansı bir fiziki problemləri və ya əlilliyi varmı; məsələn fiziki əlilliyi və ya əqli geriliyi, görmə və ya eşitmə əlilliyi, emosional və ya davranış problemləri və ya geriliyi;
i. Uşağın ailədə olan digər uşaqlar ilə, valideynləri və ya digər ailə üzvləri ilə olan münasibətləri;
j. Uşağın ailənin dostları və ya qohumlar ilə güclü əlqəsi varmı;
k. Uşağın dostları kimləridi?
l. Uşaq ev işləri görürmü və ya hər hansı bir işdə ailəyə dəstək verirmi? Əgər işləyirsə gün ərzində neçə saat işləyir və hansı işləri görür?
m. Uşaq qanunla zidiyyətdə olubmu? Nə üçün və uşaq üçün nəticəsi necə olmuşdir?
n. Uşaq haqqında kiminsə hər hansı bir narahatçılığı varmı?
o. Uşağın qayğısına daha çox kimlər qalır?
p. Uşaq hər hansı bir müəssisədə yaşayıbmı? Əgər elədirsə o zaman nə nəqəd müddətə, nə səbəbdən və hansı tipli müəssisədə olmuşdur?
q. Valideynlərin uşağa görə hansı arzuları və planları var?
1.3 Ailənin başqa üzvləri haqqında məlumat
Ola bilər ki, ailənin bütün üzvləri bir evdə yaşamasınlar. Əgər valideynlər bir yerdə yaşamırlar? Əgər belədirsə onda aşağıda verilən sahələr haqqında məlumat toplamağı unutmayın:
Ola bilər ki, ailənin bütün üzvləri bir evdə yaşamasınlar. Əgər valideynlər bir yerdə yaşamırlar? Əgər belədirsə onda aşağıda verilən sahələr haqqında məlumat toplamağı unutmayın:
a. Ailədə olmayan valideyn və ya himayədarın adı və doğum tarixi; ailə ilə yaşamayn valideyn nə vaxtsa ailədə yaşamışdırmı? Əgər yaşayıbsa o, nə zaman ailəni tərk edib və buna səbəb nə olub?
b. Ailədə olmayan valideyn/himayədarın uşaqla əlaqəsi varmı?
c. Ailədən ayrılmış valideyn/himayədar indi hardadı? Onun şəraiti necdir? Nə iş görür?
d. Ailənin ailə ilə yaşamayan başqa uşaq/ları varmı?
e. Ailənin elə bir uşağı varmı ki, o unudlumuşudu və indi o harda yaşayır (ailə bilirsə)? Əgər varsa o/onlar indi harda yaşayır?Ailə onları nə qədər tez-tez görür və ya son dəfə nə zaman görüblər?Hansı şəraitdə yaşayır və ya yaşayırlar?
f. Ailənin hər hansı bir uşağı övladlığa götürübmü? Əgər götürülübsə kim tərəfindən və nə zaman? Övladlığa götürülmənin səbəbi nə idi?Uşaqla hər hansı bir əlaqə varmı?
g. Ailənin elə bir uşağı varmı ki, o böyüyüb və indi ailə ilə yaşamır? Əgər belədirsə onun və ya onların şəraiti necədir?
h. Ailənin hər hansı bir övladı rəhmətə gedibmi? Əgər belədirsə bu nə zaman və niyə baş verib?
b. Ailədə olmayan valideyn/himayədarın uşaqla əlaqəsi varmı?
c. Ailədən ayrılmış valideyn/himayədar indi hardadı? Onun şəraiti necdir? Nə iş görür?
d. Ailənin ailə ilə yaşamayan başqa uşaq/ları varmı?
e. Ailənin elə bir uşağı varmı ki, o unudlumuşudu və indi o harda yaşayır (ailə bilirsə)? Əgər varsa o/onlar indi harda yaşayır?Ailə onları nə qədər tez-tez görür və ya son dəfə nə zaman görüblər?Hansı şəraitdə yaşayır və ya yaşayırlar?
f. Ailənin hər hansı bir uşağı övladlığa götürübmü? Əgər götürülübsə kim tərəfindən və nə zaman? Övladlığa götürülmənin səbəbi nə idi?Uşaqla hər hansı bir əlaqə varmı?
g. Ailənin elə bir uşağı varmı ki, o böyüyüb və indi ailə ilə yaşamır? Əgər belədirsə onun və ya onların şəraiti necədir?
h. Ailənin hər hansı bir övladı rəhmətə gedibmi? Əgər belədirsə bu nə zaman və niyə baş verib?
2. Ailənin etnik,dini mənsubiyyəti və hansı dildə danışırlar
Ailə hansı etnik qrupa aiddir? Hansı dildə danışırlar?Onların dini nədir? Din onlar üçün nə qədər əhəmiyyətlidir? Ailənin bütün üzvləri yazıb-oxuya bilirlərmi?
Ailə hansı etnik qrupa aiddir? Hansı dildə danışırlar?Onların dini nədir? Din onlar üçün nə qədər əhəmiyyətlidir? Ailənin bütün üzvləri yazıb-oxuya bilirlərmi?
3. Genişlənmiş ailə və digər ailə üzvüləri
3.1 Genişlənmiş/qohumlardan kim ilə ailə daha yaxından əlaqə saxlayır? Nə qədər tez-tez onlar bir-biri ilə əlaqə saxlayır və ya görüşürlər?Ailənin əlaqə saxladığı bütün qohumların əlaqə məlumatlarını götürün (xala, bibi, əmioğlu və sairə).
3.1 Genişlənmiş/qohumlardan kim ilə ailə daha yaxından əlaqə saxlayır? Nə qədər tez-tez onlar bir-biri ilə əlaqə saxlayır və ya görüşürlər?Ailənin əlaqə saxladığı bütün qohumların əlaqə məlumatlarını götürün (xala, bibi, əmioğlu və sairə).
3.2 Elə bir qohum var ki, ailə onlar ilə yaxşı münasibətdə deyil? Onlar kimdir və problemin səbəbi nədir?
3.3 Ailənin hər hansı bir üzvü hər hansı bir dini qruma, özünə-dəstək qrupuna, hər hansı bir asosasiyanın üzvüdürmü? Əgər belədirsə onlar ailəyə hansı dəstəyi göstərirlər?
4. Peşəkar Əlaqələr
Ailənin hər hansı bir üzvü hər hansı bir mütəxəssis ilə görüşləri və müzakilərləri olurmu? Əgər belə şeylər olursa onda ailənin görüşdüyü mütəxəssislərin əlaqə məlumtlarını, peşəkar titullarını, təşkilatın adını öyrənib və görüşün səbəbi haqqında məlumat toplayın. Ailənin əlaqə saxladığı peşəkar qurumlar bunlar ola bilər:
Ailənin hər hansı bir üzvü hər hansı bir mütəxəssis ilə görüşləri və müzakilərləri olurmu? Əgər belə şeylər olursa onda ailənin görüşdüyü mütəxəssislərin əlaqə məlumtlarını, peşəkar titullarını, təşkilatın adını öyrənib və görüşün səbəbi haqqında məlumat toplayın. Ailənin əlaqə saxladığı peşəkar qurumlar bunlar ola bilər:
a. Bağça
b. Məktəb
c. Poliklinika və ya digər səhiyyə ocağı
d. Xəstəxana, doğum evi, uşaq xəstəxanası
e. İcma qrupları və asosasiyaları
f. QHT və sairə.
b. Məktəb
c. Poliklinika və ya digər səhiyyə ocağı
d. Xəstəxana, doğum evi, uşaq xəstəxanası
e. İcma qrupları və asosasiyaları
f. QHT və sairə.
5. İş imkanları
a) Ailədə böyüklər işləyirmi?
b) Harda işləyirlər, nə işləyirlər? Onlarln iş yerləri daimidirmi? Nə qədər maaş alırlar və maaşı vaxtı-vaxtında alırlarmı?
c) Onların hər hansı bir sənəti və ya peşəsi varmı ki, onlar hazırki durumda ona görə iş tapa bilmirlər?
d) Əgər indi onlar işlərmirləsə bəs keçmişdə necə işləyiblərmi və harda işləyiblər?
e) Onlar yenidən hər hansı bir iş üzrə təhsil və ya təlimdə iştirak etmək istərlərmi? Onların hansı bacarıqları və maraqları var?
a) Ailədə böyüklər işləyirmi?
b) Harda işləyirlər, nə işləyirlər? Onlarln iş yerləri daimidirmi? Nə qədər maaş alırlar və maaşı vaxtı-vaxtında alırlarmı?
c) Onların hər hansı bir sənəti və ya peşəsi varmı ki, onlar hazırki durumda ona görə iş tapa bilmirlər?
d) Əgər indi onlar işlərmirləsə bəs keçmişdə necə işləyiblərmi və harda işləyiblər?
e) Onlar yenidən hər hansı bir iş üzrə təhsil və ya təlimdə iştirak etmək istərlərmi? Onların hansı bacarıqları və maraqları var?
6. Maliyyə durumu
Ailənin ümumi gəliri nə qədərdir? (Ailənin bütün gəlir mənbələrini nəzərə almaqla, dövlət müavinatları, pensiyalar və ya Azərbaycandan kənard yaşayan ailə üzvlərinin gəlirlərini nəzərə almaqla)?
Ailənin ümumi gəliri nə qədərdir? (Ailənin bütün gəlir mənbələrini nəzərə almaqla, dövlət müavinatları, pensiyalar və ya Azərbaycandan kənard yaşayan ailə üzvlərinin gəlirlərini nəzərə almaqla)?
a. Ailənin hər hansı bir üzvü pensiya və ya dövlətdən hər hansı bir maliyyət dəstəyi alırmı? Və ya onlar pensiya və ya dövlət müavinatı almağa layiqdirlərmi?
b. Ailənin hər hansı bir borcu varmı?
c. Ailənin aylıq xərci nə qədərdir və onlar nəyə xərcləyirlər? (Bura daxil edin: kirayə, ərzaq, komunal xərclər, məktəb xərcləri, nəqliyyat və sairə).
b. Ailənin hər hansı bir borcu varmı?
c. Ailənin aylıq xərci nə qədərdir və onlar nəyə xərcləyirlər? (Bura daxil edin: kirayə, ərzaq, komunal xərclər, məktəb xərcləri, nəqliyyat və sairə).
7. Ailənin fiziki durumu
Sosial işçi aşağıdakə sahələri əhatə etməlidir. Sosial işçi yadda saxlamalıdır ki, ailənin fiziki durumu uşağın/uşaqların rifahına necə təsir edir?
a) Ailənin yaşadığı yerin növü (məsələn otaq, ev və ya müvəffəqəti sığınacaq)? Onlar bu mülkiyyətin sahibidirlərmi yoxsa kirayə götürürlər?Neçə otaqları var?
b) Otaqlarda lazımı mebel varmı və səliqəlidirmir?
c) Uşaqlar harda yatır? Kifayyət qədər yorğan varmı?
d) Ailə yeməyi necə hazırlayır? Mətbəx səliqəli və təmizdirmi?
e) Elektrik varmı?
f) Ailə içməli suyu hardan alır? Əgər ailə suyu hardansa gətirirsə, onlar bunu hardan gətirirlər, nə qədər uzaqlıqdadır, nə qədər vaxt sərf olunur buna?Sanitariyya şəraiti necədir?
g) Ailədə heyvanlar varmı? Nə var və nəqədərdir? Onların qayğısına kim qalır?
h) Ailənin torpağı varmı? Ailə ya satmaq üçün və ya özlərinin istifadə üçün meyvə-tərəvəz becərirlərmi?
Sosial işçi aşağıdakə sahələri əhatə etməlidir. Sosial işçi yadda saxlamalıdır ki, ailənin fiziki durumu uşağın/uşaqların rifahına necə təsir edir?
a) Ailənin yaşadığı yerin növü (məsələn otaq, ev və ya müvəffəqəti sığınacaq)? Onlar bu mülkiyyətin sahibidirlərmi yoxsa kirayə götürürlər?Neçə otaqları var?
b) Otaqlarda lazımı mebel varmı və səliqəlidirmir?
c) Uşaqlar harda yatır? Kifayyət qədər yorğan varmı?
d) Ailə yeməyi necə hazırlayır? Mətbəx səliqəli və təmizdirmi?
e) Elektrik varmı?
f) Ailə içməli suyu hardan alır? Əgər ailə suyu hardansa gətirirsə, onlar bunu hardan gətirirlər, nə qədər uzaqlıqdadır, nə qədər vaxt sərf olunur buna?Sanitariyya şəraiti necədir?
g) Ailədə heyvanlar varmı? Nə var və nəqədərdir? Onların qayğısına kim qalır?
h) Ailənin torpağı varmı? Ailə ya satmaq üçün və ya özlərinin istifadə üçün meyvə-tərəvəz becərirlərmi?
8. Ailənin digər üzvləri haqqında məlumat
Sosial işçi uşağın qayğısına qalan uzun və ya qısa müddətli, hər hansı bir ailə üzvünün, nənənin\babanın, xalanın/bibinin, dayının/əminin və ya digər uşağa yaxın olan və qayğı göstərmiş bütün şəxslrə haqqında aşağıdakı məlumatları əldə edin:
Sosial işçi uşağın qayğısına qalan uzun və ya qısa müddətli, hər hansı bir ailə üzvünün, nənənin\babanın, xalanın/bibinin, dayının/əminin və ya digər uşağa yaxın olan və qayğı göstərmiş bütün şəxslrə haqqında aşağıdakı məlumatları əldə edin:
a. Onlar harda anadan olublar, harda boya-başa çatıblar, doğulduqları yerdə yaşamırlarsa onlar son zamanlar ora geri dönüblərmi?
b. Onların uşaqlıq illəri necə olub? Onlar öz valideyn və bacı\qardaşları ilə birgə yaşayıblarmı?
c. Onların təhsil nədir? Qızların və oğlanların təhsil almasına necə baxırlar?
d. Uşaqkən onlar valideynlərindən ayrılıblarmı və hansı şərtlər altında?
e. Onların fiziki və psixi səhhətlərinin durumları necədir? Onlar dərmanlarını mütəmadi istifadə edirlərmi?
f. Onların hər hansı bir fiziki və ya əqli əlilliyi varmı? Əgər varsa bu onların gündəlik fəaliyyətlərinə necə təsir edir?
g. Onların evlilik münasibətləri necədir? Onlardan hər hansı biri əvəllər evləniblərmi?Əgər evləniblərsə onların nigahlarında nə baş verib?
b. Onların uşaqlıq illəri necə olub? Onlar öz valideyn və bacı\qardaşları ilə birgə yaşayıblarmı?
c. Onların təhsil nədir? Qızların və oğlanların təhsil almasına necə baxırlar?
d. Uşaqkən onlar valideynlərindən ayrılıblarmı və hansı şərtlər altında?
e. Onların fiziki və psixi səhhətlərinin durumları necədir? Onlar dərmanlarını mütəmadi istifadə edirlərmi?
f. Onların hər hansı bir fiziki və ya əqli əlilliyi varmı? Əgər varsa bu onların gündəlik fəaliyyətlərinə necə təsir edir?
g. Onların evlilik münasibətləri necədir? Onlardan hər hansı biri əvəllər evləniblərmi?Əgər evləniblərsə onların nigahlarında nə baş verib?
9. Ailənin baxışı
a) Ailənin digər üzvləri vəziyyəti necə qiymətləndirirlər?
b) Ailənin müxtəlif üzvləri tərəfindən problem necə təsvir olunur?
c) Ailənin arzu və istəkləri nədir və onlara nə kömək edəcəkləri haqqında nə fikirləşirlər? Uşağın da fikirlərini nəzər almağı yaddan çıxartmayın-uşağın yaşını və durumunu nəzərə almaqla.
d) Ailə hər hansı bir dövlət qurumundan kömək istəmişdirmi? Hansından və nə istəmişdirlər?
e) Bütün ailə üzvləri ilə müsahibə keçirildimi hansılrını ki, məsələyə aidiyyatı ailədən kənarda yaşayanları da nəzərə almaqla.
b) Ailənin müxtəlif üzvləri tərəfindən problem necə təsvir olunur?
c) Ailənin arzu və istəkləri nədir və onlara nə kömək edəcəkləri haqqında nə fikirləşirlər? Uşağın da fikirlərini nəzər almağı yaddan çıxartmayın-uşağın yaşını və durumunu nəzərə almaqla.
d) Ailə hər hansı bir dövlət qurumundan kömək istəmişdirmi? Hansından və nə istəmişdirlər?
e) Bütün ailə üzvləri ilə müsahibə keçirildimi hansılrını ki, məsələyə aidiyyatı ailədən kənarda yaşayanları da nəzərə almaqla.
10. Digər mənbələrdən məlumatın əldə edilməsi
Qiymətləndirmənin bri hissəsi olaraq sosial işçi digər mənbələrdən və mütəxəssislərdən də uşaq və ailə haqqında məlumat toplamalıdır ki, ailə və ya uşaq haqqında geniş məlumat əldə etsin və tam mənzərəni yarada bilsin.Ailənin peşəkar əlaqələri hissəsində (hissə 4) verilən təşkilat və qurumlardan uşaq haqqında ətraflı məlumat toplamaq lazımdır.
11. Uşaq müdafiəsi qiymətləndirmə planları
Sosial işçi topladığı məlumtlar əsasında, ailəyə baş çəkdiyi zaman uşaq və ailəni müşahidə edərkən və ya ailənin digər üzvlərini müşahidə edərkən əldə etdiyi məlumat və faktlar əsasında vəziyyəti analiz edib uşaq və ailəyə kömək etmək üçün müdaxilə planı hazırlamaq məqsədilə qiymətləndirmə üzrə hesabat tərtib edir.
Sosial işçi topladığı məlumtlar əsasında, ailəyə baş çəkdiyi zaman uşaq və ailəni müşahidə edərkən və ya ailənin digər üzvlərini müşahidə edərkən əldə etdiyi məlumat və faktlar əsasında vəziyyəti analiz edib uşaq və ailəyə kömək etmək üçün müdaxilə planı hazırlamaq məqsədilə qiymətləndirmə üzrə hesabat tərtib edir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder