Valideynər uşaqları qüsurlu dünyaya gələndə ilk reaksiyaları “Bu iş gərək bizim başımıza gelməzdi” deyib bu vəziyyəti inkar edə bilərlər və eyni anda onlar var güclərini, uşaqların durumunu düzəltmək üçün xərcləyərlər.Sonradan isə valideynlər inkar etməyin bir faydası olmadığını gördükdə,əsəbləşib bir günahkar axtarırlar.
Sonradan uşaqlarının vəziyyətini dərk etdikcə,bu həqiqətlə barışıb səsiz qalırlar.Dünyadan təcrid olunmuş kimi heç kimi görmək istəməz,uzun müddət ağlayıb depresiyaya düşə bilərlər.Bununçündə ona yaxınları və ətrafı dəstək olmalıdır.Get gedə ailə ”Əlimizdən gələni övladımız üçün edəcəyik”deyib yola çıxarlar.
Bu yola çıxmaq heçdə asan deyil, ancaq gərək valideynlər,çox güclü və təmkinli olsunlar.İflic və qüsurlu uşaqlar normal uşaqlara nisbətən daha artıq diqqətə, qayğıya ehtiyyac duyurlar.Valideynlər gərək bu çətin misyanın öhtəsindən gəlsin,güclü olub stresə düşməsin..Ailədə baş verənlər,ailənin bir fərdi sarsıtdığı kimi, ailənin normal uşaqlarınaada təsir edə bilər.Niyə bizim bacı və qardaşımız belədir?Ata anam ona daha çox diqqət edir, bizə vaxt ayırmır, və. s kimi mənfi düşüncələrə qapılırıar.Bu zaman valideynlər uşaqlara başa salmalıdırki bir müddət qardaşınıza (və ya bacınıza) daha çox qayğı göstərməliyəm.Onun daha çox ehtiyyacı var bizim dəstəyimizə.
Uşaqların emosyanal inkişafı üçün düzgün rəftar önəmlidir.Dinimizdə də belə bir deyim var. ”Kimin övladı varsa, onunla övlad kimi rəftar etməlidir.Övladlar arasında ayrı-seçkilik salınmamalıdır.Ailə içi münasibətləri elə tənzimləmək lazımdır ki, hec kim zədə almasın.
Başqalarının sizin övladınıza yazı gəlməsini istəmirsinizsə,sizindəövladınıza yazığınız gəlməsin.Uşağınızızı olduğu kimi qəbul edin. Qayğınızı əksik etməyin, çünki onların daha çox qayğıya ehtiyyacları var. Uşağın təmiz geyinməsinə, gigienasına diqqət edin.Saçı, əli ,üzü, paltarı ,təmiz olsun.Onunla tez tez gəzintiyə çıxın.Hər şeyi dönə-dönə təkrar edin çünki onlar qavramadada çətinlik çəkirlər.Əziz valideynlər,səbr və hövsələ mütləqdir.
Xüsusi qayğıya ehtiyyacı olan uşaqlardan əlimizi üzüb bir kənara atmaq olmaz.Bu uşaqlar üçün xüsusi məktəblər təsis olunub.Hələ 18-ci yüzilliyin sonlarında Avropa və ABŞ-da qüsurlu uşaqlar üçün məktəblər təsis edildi.Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlar, o biri sağlam uşaqlardan kənar saxlanılırdı.Əziz valideynlər gəlin övladımız qüsurludu deyə ,onlardan utanmayaq, cəmiyyətdən təcrid etmeyək əksinə onları cəmiyyətimizə qazandıraq.Övladımızın ayaqları əlləri olmaya bilər,ancaq yaxsı düşünən beyni ola bilər.Məyər azdırmı idmanda ugur qazanan qüsurlu insanlarımız?başqa sahələrdə də naliyyətlər qazanan çox qüsurlu insan var.
Dünyada da sırf əlilərin yarışması üçün paraolimpiya oyunlarıda keçirilir.Gələcəkdə bu insanlarında cəmiyyətdə hər hansı bir mövqe tutması üçün ən böyük məsuliyyət valideynlərin üzərinə düşür.Onlar dərk etməlidirlər ki, sosial proseslərə təsir göstərən mühüm faktorlardan biri və ən vacibi təhsildir.Demokratik təhsil cəmiyyətin bütün üzvlərinin,istər sağlam , istərsədə sağlamlıq imkanları məhtud insanların bərabər təhsil almasını təmin edir.
İnklüziv təhsil məhz belə bir imkan yaradır.Respublikamızdada bu təhsilə xüsusi önəm verilib.Bu məsələ prezidentimiz cənab İlham Əliyevin diqqət mərkəzindədir.Belə ki, 2001-ci ilin iyulunda ulu öndər Heydər Əliyev tətfindən imzalanmış”Sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin təhsili(xüsusi təhsil)haqqında Azərbaycan Respublikasın Qanunu qəbul edilmişdir. Bu qanunda sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların. Onların valideynlərinin və valideynlərini əvəz edən şəxslərin xüsusi təhsil sahəsində hüquq və vəzifələri öz əksini tapmışdır.
Cəmiyyətimiz inklüziv təhsilin böyük önəm kəsb etdiyini anlamalıdırlar.Bununçündə mətbuat və informasiya vasitələrində maarifləndirmə və təbliğat işi gücləndirilməlidir.Xüsusi qayğıya ehtiyyacı olan uşaqlar üçün,regionlarda mütləq inklüziv mərkəzlərin sayı çoxalmalıdır.İnklüziv uşaqların həyatı davamlı izlənilməli,təhsil almaları üçün xüsusi tipli məktəblərin sayı artırılmalıdır.Ən əsası isə valideynlərin maarifləndirilməsi üçün kurslar təşkil edilməlidir ki,qüsurlu uşaqları olan insanlar utanıb sıxılıb övladlarını gizlətməsin, atmasın əksinə öz valideynlik borclarını yerinə yetirib övladlarına dəstək olacaqlar.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi Təhsil sahəsində İslahat Proqramının prinsipləri təhsil alana şəxsiyyət kimi münasibət bəsləməyi,onun təlim-tərbiyə prosesində əsas subyektə çevrilməsini, hər bir uşağa demokratik yanaşmağı tələb edir.Buna görədə xususi qayğıya ehtiyyacı olan uşaqlara təhsil almaq imkanı yaratmaq, onların ailələrinə dəstək vermək, dövrün zamanın və demokratik cəmiyyətin tələbidir.Biz pedaqoqlarda bu sahədə əlimizdən gələni edəcəyik.
Məmmədova Gülnarə. Pedaqoq
